Nederlandse onderzoekers van Alzheimer Centrum Limburg hebben deze maand een nieuw onderzoek gepubliceerd over het risico op dementie op jonge leeftijd. Via onder andere Het Parool en RTL nieuws kun je lezen dat sociale isolatie, depressie en een tekort aan vitamine D je kans op dementie op jonge leeftijd vergroten. Dat klinkt eng en roept veel vragen op. Alzheimer Nederland ziet veel jonge mensen die gezond leven, maar toch dementie krijgen. Om uit te zoeken hoe groot de rol van leefstijl precies is, spraken we met dr. Stevie Hendriks die het onderzoek uitvoerde. “Mensen moeten zeker niet denken dat bijvoorbeeld een depressie dementie veroorzaakt. En al helemaal niet dat mensen dementie aan zichzelf te danken hebben.”
In een groot bevolkingsonderzoek keek Hendriks naar het gedrag en de leefstijl van meer dan 350.000 mensen. Deze mensen werden daarna gemiddeld 8 tot 12 jaar gevolgd of totdat ze 65 werden. Hendriks: “Dementie op jonge leeftijd komt gelukkig zelden voor. In deze studie kregen nog geen 500 mensen dementie. Dat betekent dat 1 op de 750 deelnemers van 37 jaar en ouder dementie kreeg tijdens het onderzoek.”
Verschillende risicofactoren ontdekt
De kleine kans op dementie werd iets hoger bij mensen met een tekort aan vitamine-D, ontstekingen, depressie, hart- en vaatziekten, suikerziekte, hersenbloeding, gehoorschade, sociale isolatie, alcoholmisbruik, een lager opleidingsniveau en orthostatische lage bloeddruk. Orthostatische lage bloeddruk betekent dat je bloeddruk daalt bij het opstaan. Deze mensen zijn altijd licht in hun hoofd als ze opstaan.
Kleine kans op dementie wordt íets groter
De grootste risicofactor was ‘orthostatische lage bloeddruk’. In het onderzoek hadden mensen met deze zeldzame vorm van lage bloeddruk een 4x hoger risico op dementie. Hendriks: ‘Dat risico lijkt enorm en klinkt beangstigend, maar het gaat hier om een hele kleine groep. Van de 184 mensen met deze zeldzame vorm van lage bloeddruk, kregen ‘slechts’ 3 mensen dementie op jonge leeftijd. Dus zelfs binnen de groep mensen met deze risicofactor, kregen er 181 van de 184 geen dementie op jonge leeftijd.’
Risicofactor of vroeg kenmerk van dementie?
Bevolkingsonderzoek kan een goed beeld geven van verbanden, maar heeft ook een aantal nadelen. Zo ontwikkelt dementie zich heel langzaam, vaak over tientallen jaren. Het kan daardoor zijn dat een eerste symptoom van dementie als risicofactor wordt gevonden. Een depressie is hier een goed voorbeeld van. Hendriks: “Het kan zijn dat dementie niet een gevolg is van een depressie, maar dat een depressie een vroeg kenmerk is van de ziekte. En ook voor een depressie vonden we maar een kleine verhoging van de kans op dementie. Van de 3307 mensen met een depressie in onze studie, kregen er 34 dementie op jonge leeftijd.”
Dementie voorkomen
Het onderzoek van Hendriks is erg belangrijk. Ook al is er nog geen risicofactor gevonden die een zeer grote rol speelt, de studie zorgt ervoor dat we steeds beter snappen wie dementie krijgt en waarom. Dementie op jonge leeftijd voorkomen is nu nog heel moeilijk, omdat leefstijl maar een hele kleine rol speelt. Hendriks: “In de toekomst hopen we dat we leefstijladvies op maat kunnen geven, bijvoorbeeld om de ziekte uit te stellen bij mensen met een erfelijk risico op dementie op jonge leeftijd. Uiteindelijk hopen we de ziekte zo goed te begrijpen dat we het zelfs kunnen voorkomen.”